Een boot kopen. Wat komt er allemaal bij kijken?
Gids voor toekomstige bezitters van een boot
July 19, 2024
Als je overweegt om een eerste boot aan te schaffen, hoe pak je dit dan aan? Wat moet je weten om een goede keuze te kunnen maken en wat komt er allemaal bij kijken?
Het kopen van een boot doe je niet zomaar. Net als de aanschaf van een huis betekent een eigen boot een belangrijke stap in je leven met een compleet nieuwe dimensie. Want wat is er leuker dan fijn tijd op het water door te brengen samen met familie of met vrienden. Het aankoopproces daarentegen kan veel stress opleveren, om nog maar te zwijgen over de teleurstelling van verborgen gebreken. Deze gids leidt je stapsgewijs door het proces en helpt de juiste keuzes te maken.
(Photo : JM Liot / Allures Yachting)
Er zijn de nodige interessante artikelen geschreven over de aankoop van een boot; op tal van websites staan handige tips die helpen een boot te kopen die beantwoordt aan de wensen die je er aan stelt. Voorbeelden van interessante websites zijn [www.anwbwatersport.nl], [www.yachtfocus.com], [www.botentekoop.nl], [vaartips.nl], [hiswa.nl], [www.vaarkampioen.nl] en [vaartips.nl].
Bij deze gids gaan wij er van uit dat je op basis van de persoonlijke wensen en gezinssamenstelling al een bepaalde richting hebt gekozen. Het is voor het zoekproces altijd belangrijk om eerst een duidelijke keuze te maken over merk en type, wat voor aandrijving en welk bouwmateriaal. Als die keuze is gemaakt, zijn er andere zaken belangrijk. Wij zetten ze op een rij.
EIGENDOMSPAPIEREN
Vooral bij aankoop van een boot van een particulier is het belangrijk om te weten dat de betreffende verkoper daadwerkelijk ook de eigenaar is van het schip en dus ‘bevoegd’ is om het te verkopen. In Nederland is er geen eenvoudige registratieplicht voor boten en dus is het niet altijd even eenvoudig om volledige zekerheid over het eigenaarschap te krijgen. Dat geldt vooral bij een al wat ouder jacht. Mochten facturen en kwitanties die het eigenaarschap bevestigen ontbreken, dan kan een onderhoudshistorie met -op naam gestelde - onderhouds- en stallingsfacturen iets meer zekerheid bieden. Maar vraag altijd om de maximale zekerheid en dat betekent bij de koop bijvoorbeeld ook, dat de verkoper zich legitimeert.
SCHEEPSPAPIEREN
Dit is een hot topic. Zoals gezegd is er in Nederland voor de meeste categorieën boten geen registratieplicht. Wél is een Vaarbewijs verplicht voor het besturen van boten die langer zijn dan 15 meter of sneller kunnen varen dan 20 km/u. Dit bewijs dient de bestuurder altijd aan boord bij zich te hebben. Zolang de boot in Nederland wordt gebruikt zijn geen aanvullende papieren nodig. Wordt de boot echter naar het buitenland gebracht - hetzij varend, hetzij per trailer - dan moeten er aanvullende eigendomspapieren aan boord zijn. Het handigst is het Internationaal Certificaat Pleziervaartuigen (ICP); een document dat in sommige landen verplicht is gesteld. Dit ICP is een officieus eigendomsbewijs en wordt vrijwel overal in Europa geaccepteerd als identiteitsbewijs van de boot (maar ook kano’s, roeiboten en jetski’s). Het ICP vermeldt behalve de gegevens van de eigenaar ook een beschrijving van de boot en is geldig voor een termijn van twee jaar op alle Europese binnen- en kustwateren. Je vraagt het aan bij de webshop van het Watersportverbond.
CE-MARKERING
Sinds 1996 is voor vrijwel alle industriële producten die binnen de Europese Unie (EU) op de markt worden gebracht een CE-markering vereist. Dit geldt ook voor pleziervaartuigen tussen 2,5 en 24 meter romplengte, ongeacht de wijze van aandrijving. De CE-markering geeft aan dat het product voldoet aan wettelijke eisen, onder andere op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. De CE-markering is te herkennen aan de letters C en E op het bouwersplaatje dat op de boot moet zijn aangebracht. Ook is verplicht dat het Vaartuig identificatie nummer (Craft Identificaton Number, CIN) is aangebracht aan de stuurboordkant van de spiegel. Dit moet gebeuren op een manier die niet te verwijderen is. Het nummer geeft informatie over de bouwer, het land van herkomst, het modeljaar en de maand van aflevering.
Eén CE vereiste is dat er bij de boot een handboek wordt geleverd in een voor de koper begrijpelijke taal. Verder geeft CE markering aan voor welke vaaromstandigheden (in termen van golfhoogte en windkracht) de boot geschikt is. Er zijn vier CE ontwerp categorieën, A tot en met D, waarbij A staat voor omstandigheden van golven hoger dan 8 meter en wind meer dan 8 Beaufort en D voor omstandigheden met golven tot en met 0,5 meter en wind tot en met 4 Bft. De CE-Ontwerpcategorie gaat dus uit van vaaromstandigheden en niet van vaargebieden zoals Zee, kustwateren of oceaan. De CE markering geeft alleen aan dat de boot bij de eerste aflevering voldeed aan de Europese eisen die aan een dergelijk product worden gesteld. Check altijd of de boot de CE markering heeft. Als je een boot van buiten de EU in Europa wil importeren, en je wil de boot binnen de EU doorverkopen, dan moet deze een CE markering hebben. Als er geen CE-markering is moet de boot worden gekeurd en aangepast aan de geldende regels. Dat kan enorme kosten met zich meebrengen.
BTW-VERKLARING
In 1993 trad de zogenaamde Omzetbelasting Binnenmarkt van de EU in werking. Sindsdien mogen schepen zonder opnieuw invoerrechten- en BTW te moeten betalen in een ander EU-land worden ingevoerd en gebruikt. Afhankelijk van de plaatselijke wet- en regelgeving mag het schip ook voor langere duur in een ander EU-land verblijven. Voorwaarde hierbij is dat het schip in het land van herkomst is geregistreerd en dat de BTW aantoonbaar in de EU is voldaan. De ingangsdatum van deze regeling is 1 januari 1985. Van schepen van voor die datum wordt aangenomen dat BTW is afgedragen. Met behulp van het oorspronkelijke betalingsbewijs (aankoopfactuur) kan de eigenaar aantonen dat de BTW over het schip is voldaan. Op deze factuur dient zowel het BTW-bedrag als het van toepassing zijnde BTW-percentage te zijn vermeld, zijnde uitsluitend de in Nederland betaalde BTW. Deze BTW-verklaring kan worden aangevraagd bij de belastingdienst, mits kan worden voldaan aan de volgende voorwaarden:
- U bent een privépersoon (de verklaring voor een pleziervaartuig kan niet op naam van een onderneming worden afgegeven).
- De rechten bij invoer zijn reeds eerder betaald en niet terugbetaald
- De omzetbelasting in Nederland is reeds eerder betaald en niet terugbetaald
Voorts dienen de volgende stukken bij de aanvraag te worden bijgevoegd:
- Kopie van het paspoort of ander identiteitsbewijs
- De koopovereenkomst
- De (aankoop)factuur
- Kopie-verzekeringspolis
De aanvraag BTW verklaring kan worden gestuurd naar:
Belastingdienst, Douane Breda, kantoor Vlissingen
Team Jachten Vlissingen, Landelijk Team Jachten
Postbus 3070
6401 DN Heerlen
Link om in het bezit te kunnen komen van het aanvraagformulier
BTW-VERKLARING VAN DE DOUANE
Het aantonen van betaalde BTW is ook mogelijk met een door de douane afgegeven BTW-verklaring. Hierop staan alle gegevens van het betreffende schip, waarmee deze instantie verklaart dat het genoemde object vrij is van btw-heffing. Een nieuw afgegeven Nederlandse BTW-verklaring is 3 jaar geldig.
Voor meer informatie:Belastingdienst
BTW-BEWIJS BIJ KOOP EN VERKOOP
Vraag bij aankoop van een (gebruikt) schip altijd naar het bewijs dat de BTW is voldaan. Bij verkoop geeft de verkoper dit bewijs door aan de nieuwe eigenaar. Het BTW bewijs hoort bij het schip.
CONTROLES OP HET BTW-BEWIJS
Bij het passeren van grenzen binnen de EU vinden doorgaans geen controles meer plaats en melding van passage is ook niet nodig. Daarentegen voert de douane (vooral tijdens de vakantieperiode) steekproeven uit die zich niet alleen beperken tot grensovergangen. Aan de buitengrenzen van de Schengenlanden wordt wel gecontroleerd en is melding ter controle van papieren en goederen verplicht. Houd er bij reizen naar het buitenland, ook al gaat het om een EU land, ook rekening mee dat in veel landen een bemanningslijst verplicht is gesteld. Een voorbeeld vind je op: https://zeezeilschool.nl/files/documents/PLEASURECRAFT-CREWLIST.pdf
BEZICHTIGING
Stel tijdens een eerste bezichtiging vast of de eigenaar 1) voldoende specifieke kennis heeft van zijn eigendom en 2) een aannemelijke reden heeft om tot verkoop over te gaan. Ga vervolgens aan de hand van vergelijkbare, op de markt aangeboden, boten na welke bandbreedte qua prijs van toepassing is voor dit type boot. Als de aanbieding te mooi is om waar te zijn, dan is daar waarschijnlijk een goede reden voor! Als die goede reden er niet is, ligt fraude op de loer.
In de meeste gevallen ligt een boot niet bij een eigenaar voor de deur, maar in een loods of in een jachthaven. Mocht er na een eerste oriënterende bezichtiging interesse om te kopen zijn, maar twijfel over het eigenaarschap, probeer dan iemand aan te spreken in de jachthaven (bij voorkeur de havenmeester of personeel van de bootshop) om erachter te komen of de aanbieder daadwerkelijk eigenaar is van het schip. Probeer ook meer te weten te komen over het gebruikspatroon gedurende de afgelopen jaren. Het is tegelijkertijd een goede methode om te controleren of er geen achterstallige betalingen zijn, waar de koper na de aankoop mogelijk mee zou kunnen worden geconfronteerd.
TESTVAART
Kosten van het maken van een testvaart zoals kraanhuur, het eventueel inhuren van een schipper, brandstof, komen in de regel voor rekening van de koper en niet van de verkoper. Toch blijft een uitgebreide testvaart de beste manier om erachter te kunnen komen of de boot naar behoren functioneert. Motoren dienen snel aan te slaan en moeten na enige minuten trillingsarm lopen. Overmatige trillingen kunnen duiden op onbalans, versleten lagers enz. enz. Bij zeilboten is bovendien zorgvuldige inspectie van de tuigage en de zeilgarderobe verstandig, terwijl ook de lieren moeten worden getest. Een grootzeil dat slechts met veel moeite kan worden gehesen is veelzeggend en dit geldt ook voor de totale staat van onderhoud. Overmatig rokende uitlaten duiden, afhankelijk van de kleur, op overmatig olieverbruik of een lekkende koppakking en dus op naderend onheil. Schakel bij onvoldoende technische kennis een gecertificeerde expert in.
ONDERHANDELEN VAN EEN GOEDE PRIJS
Kopers willen zeker weten dat ze voor een boot zeker niet meer betalen dan de gangbare marktprijs. Een zoektocht op boats.com en op andere Nederlandse botenwebsites geeft al snel een idee van de waarde van vergelijkbare boten. Hierbij moet worden aangetekend dat er grote verschillen kunnen zijn, veroorzaakt door de staat van onderhoud en de aanwezigheid van accessoires plus toebehoren.
Het verstandig om specifieke fora te bezoeken; dit geeft veelal zeer bruikbare informatie over de ervaringen van eigenaren van een vergelijkbaar merk en type schip. Niet zelden onderscheidt een bepaald type zich door een specifiek probleem. Ook op YachtWorld is vaak bruikbare informatie te vinden. Deze kennis maakt je onderhandelingspositie alleen maar sterker. Mocht er niet voldoende vergelijking ten aanzien van de prijs zijn, raadpleeg dan ook eens een gerenommeerde jachtmakelaar; deze kan aan de hand van zijn verkoophistorie ongetwijfeld meer vertellen. Hoe meer je te weten komt, hoe beter het is.
Pas als de boot is aangeschaft, komen de reguliere kosten om de hoek kijken; het betreft hier brandstofkosten, reparatie & onderhoud, verzekering, winterstalling, enz. Een grove vuistregel is, dat je jaarlijks ongeveer 10% van de nieuwprijs kwijt bent aan deze exploitatiekosten. Koop je een boot van €50.000, houd dan rekening met ongeveer €5.000 jaarlijkse kosten. In de regel geldt: hoe groter de boot, hoe hoger de exploitatiekosten. Houd dit goed in gedachten bij de aanschaf van een grotere boot dan je in eerste instantie had voorzien. Bedenk ook dat ook een mondelinge toezegging juridisch al als verplichting geldt om de boot daadwerkelijk af te nemen. In deze cruciale fase is het van groot belang- hoe moeilijk ook - om naast emotie ook oog te houden voor ratio. Vergelijk de aankoop van een boot met de aanschaf van een huis; ook daarbij ga je niet over één nacht ijs!
KOOPOVEREENKOMST
Het is absoluut aan te raden om de aanschaf van een boot vast te leggen in een schriftelijke koopovereenkomst waarin alle noodzakelijke voorwaarden zijn opgenomen. Bij de aankoop van een nieuwe boot zal de betreffende werf of importeur in bijna alle gevallen gebruik maken van een standaard verkoopovereenkomst van brancheorganisaties HISWA of NJI. Bij de aanschaf van een gebruikte boot via een erkende jachtmakelaar zal dit normaal gesproken ook het geval zijn. Koop je echter een boot van een particulier, dan verdient het aanbeveling om zelf een contract op te stellen. Voorbeelden van een dergelijke overeenkomst zijn onder andere te vinden op [www.anwb.nl], [www.scheepsexperts.nl] en [www.botentekoop.nl]
In de regel voorziet een koopovereenkomst in een - tijdgebonden - ontbindende clausule; deze maakt het mogelijk om de overeenkomst ongedaan te maken in het geval binnen deze periode zaken aan het licht komen die niet eerder bekend waren. Dit geeft de koper de tijd om een uitvoerig onderzoek te laten doen door een onafhankelijke expert.
AANBETALING
Ter zekerheidsstelling zal een importeur of jachtwerf bij het afsluiten van een overeenkomst een aanbetaling vragen. Bovendien gelden tijdens de bouw meerdere betalingstermijnen, verbonden aan verschillenden fases van afbouw. Let op: het gevaar van een faillissement van een scheepswerf is altijd aanwezig, hoe vertrouwd een bedrijf ook lijkt. In dit kader verdient het aanbeveling om verschuldigde bedragen over te boeken op een zogenaamde derdenrekening van de betreffende partij. Dit geldt eveneens voor aankoop van een gebruikt jacht bij een makelaar.
AANKOOPKEURING
Een uitgebreide aankoopkeuring door een gekwalificeerde expert voorkomt veel problemen achteraf; een gebruikt jacht kan optisch in topvorm lijken te zijn, maar onderhuids kan er veel mis zijn met als gevolg soms torenhoge extra kosten achteraf. Een dergelijke aankoopkeuring omvat een uitgebreid onderzoek tot in de meest ontoegankelijke ruimtes waarbij aandacht wordt besteed aan alle afzonderlijke componenten en de overige uitrusting. Zowel de romp als de opbouw ondergaan vochtmetingen, in het geval van een polyesterbouw zal ook naar sporen van osmose worden gezocht, terwijl bij staal- of aluminiumbouw op tal van plaatsen de huiddikte wordt gemeten. Bij externe financiering zal de bank een rapport van een beëdigd jachtexpert verplicht stellen.
FINANCIERING
Vaak is bij de aankoop van een boot een vorm van al dan niet gedeeltelijke financiering van toepassing. Het verdient aanbeveling om bij meerdere partijen offertes op te vragen en de voorwaarden nauwlettend te bestuderen en te vergelijken. Soms moet een groter bedrag dan het aankoopbedrag beschikbaar zijn in verband met reparatiekosten en initiële exploitatiekosten zoals ligplaats en verzekering. Overboeking van een aanbetaling dient altijd op een (reeds eerder genoemde) speciale derdenrekening van de werf of makelaar te worden gedaan; dit geeft enige zekerheid mocht een onderneming failliet gaan voordat de boot kon worden afgeleverd.
VERZEKERING
Ook al is het verzekeren van een boot niet wettelijk verplicht, het afsluiten van een verzekering is - net zoals bij een auto - een absolute must. Boten zijn kwetsbaar, vaak instabiel en kostbaar, het is verstandig om je te verzekeren tegen kosten die je niet of moeilijk zelf kunt dragen. De geboden dekking dient bovendien overeen te komen met het verwachte gebruik en te bezoeken vaargebieden. Een boot die alleen op binnenwater wordt gebruikt vraagt een andere dekking dan het jacht dat het grote water bevaart. Een aantal zaken dient sowieso te worden gedekt, zoals diefstal, brand en molest. Daarnaast is een dekking voor Wettelijke Aansprakelijkheid (WA) van minimaal €1.000.000,- vereist. Deze dekking biedt zekerheid in geval je schade aan derden veroorzaakt. Hierbij kun je denken aan aanvaringen, schade aan waterwegen c.q. haveninstallaties of lichamelijk letsel van opvarenden ten gevolge van een onverwachte vaarhandeling. Ga in zee met een partij met specifieke kennis van zaken, zoals de volgende verzekeraars: Kuiper, Hienfeld, Eerdmans of Pantaenius.
MEER WETEN?
Bij de keuze van een boot komt veel meer kijken dan je in eerste instantie denkt, zeker als het een eerste eigen boot betreft. Wil je meer weten om goed beslagen ten ijs te komen? Raadpleeg dan de in dit artikel eerder genoemde websites. Als je de Engelse taal beheerst, vind je op www.boats.com tal van interessante publicaties, zoals ‘How to inspect a second-hand boat before buying’of ‘How to choose a jacht for ocean cruising’. Ben je goed voorbereid en ingelezen, dan kun je met een gerust hart de uitdagende en verrassende wereld van watersport instappen.
Redactionele opmerking: Dit artikel werd oorspronkelijk gepubliceerd in 2025 en bijgewerkt en vertaald door Epco Ongering in 2024.
